Η άσκηση και τα μηχανικά φορτία στα οστά, παράλληλα με τη φαρμακευτική θεραπεία υποκατάστασης, αποδεδειγμένα προλαμβάνουν την ανάπτυξη και την εξέλιξη της οστεοπόρωσης. Σε αυτό μάλιστα συμβάλλει η σωστή διατροφή, η έκθεση στον ήλιο και η αποφυγή του αλκοόλ και του τσιγάρου
Τι ονομάζουμε οστεοπόρωση;
Η οστεοπόρωση είναι μια προοδευτική συστηματική σκελετική νόσος που χαρακτηρίζεται από χαμηλή οστική μάζα και μικρο-αρχιτεκτονική επιδείνωση του οστίτη ιστού, με συνεπακόλουθη την αυξημένη ευθραυστότητα των οστών και τη δεκτικότητα σε κατάγματα.
Με άλλα λόγια, πρόκειται για μια γενικευμένη νόσο των οστών, κατά την οποία παρατηρείται εκ-σεσημασμένη μείωση στην ποσότητα του οστού.
Η οστεοπόρωση διακρίνεται σε πρωτοπαθή, που είναι συνήθως ασυμπτωματική μέχρι την εμφάνιση επιπλοκών, δηλαδή καταγμάτων και σε δευτεροπαθή, η οποία συχνά προκαλεί τα λεγόμενα οστικά άλγη.
Υπάρχει πρόληψη;
Η άσκηση και τα μηχανικά φορτία στα οστά, παράλληλα με τη φαρμακευτική θεραπεία υποκατάστασης, αποδεδειγμένα προλαμβάνουν την ανάπτυξη και την εξέλιξη της οστεοπόρωσης. Σε αυτό μάλιστα συμβάλλει η σωστή διατροφή, η έκθεση στον ήλιο και η αποφυγή του αλκοόλ και του τσιγάρου.
Ποια είναι τα αίτια της οστεοπόρωσης;
Η οστεοπόρωση προκύπτει είτε ως αποτέλεσμα αυξημένου ρυθμού οστικής απώλειας ή από απόκτηση χαμηλής κορυφαίας κατά της νεαρή ηλικία. Η διαδικασία απώλειας ξεκινάει από τη στιγμή της απόκτησης της κορυφαίας οστικής μάζας και επιτυγχάνεται κατά την εμμηνόπαυση.
Οι παράγοντες που καθορίζουν την επιτυχημένη κορυφαία είναι γενετικοί, φυλετικοί, μηχανικοί (σωματική άσκηση), διαιτητικοί (επαρκής πρόσληψη Ca και βιταμίνης D), ορμονικοί και παράγοντες τρόπου ζωής.
Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί πως οι γενετικοί παράγοντες έχουν τον κύριο και καθοριστικό ρόλο για τη διαμόρφωση της κορυφαίας οστικής μάζας (συγγενείς πρώτου βαθμού γυναικών με οστεοπόρωση παρουσιάζουν χαμηλότερη οστική μάζα συγκριτικά με άτομα χωρίς οικογενειακό ιστορικό).
Η οστεοπόρωση είναι γυναικεία νόσος;
Το ότι η οστεοπόρωση πλήττει μόνο το γυναικείο φύλο, είναι μια τελείως λανθασμένη άποψη. Ωστόσο, όντως οι γυναίκες προσβάλλονται σε μεγαλύτερο βαθμό, πράγμα όμως που δεν αναιρεί το ότι και ένας άντρας μπορεί επίσης να πάθει οστεοπόρωση.
Όσο οι άντρες μεγαλώνουν, τα επίπεδα της τεστοστερόνης φθίνουν, προκαλώντας έλλειψη οστικής μάζας. Ταυτόχρονα φθίνουν και τα ήδη μικρά επίπεδα οιστρογόνων που έχουν στον οργανισμό τους και παίζουν καταλυτικό ρόλο στο σχηματισμό των οστών.
Ο λόγος λοιπόν που η πάθηση είναι λιγότερο συχνή στους άντρες είναι διότι δεν περνούν εμμηνόπαυση, συνεπώς δεν συμβαίνει και δραματική ελάττωση στεροειδών ορμονών στον οργανισμό τους, όπως αντίθετα συμβαίνει στο γυναικείο φύλο, όταν έρθει η εμμηνόπαυση.
Τι είναι η οστική πυκνομετρία;
Είναι μία αξιόπιστη και επιπλέον μη επεμβατική μέθοδος παρακολούθησης. Με απλά λόγια, η μέθοδοι οστικής πυκνομετρίας εκτιμούν το κίνδυνο κατάγματος, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που η καρδιακή προσβολή εκτιμάται από τη μέτρηση της αρτηριακής πίεσης.
Βασικά σημεία
- Κάθε οστεοπορωτικό κάταγμα αυξάνει την πιθανότητα νέου κατάγματος κατά 86%.
- Η οστεοπόρωση που σχετίζεται με την ηλικία προσβάλλει εξίσου άντρες και γυναίκες ηλικίας 70 ετών και άνω, ενώ εκδηλώνεται κυρίως με τη μορφή καταγμάτων ισχίου και σπονδυλικής στήλης.
- Θα πρέπει να θεωρείται ότι και τα ασυμπτωματικά ηλικιωμένα άτομα είναι δυνατόν να έχουν μειωμένη οστικής πυκνότητα, καθώς για να απεικονιστεί στις απλές ακτινογραφίες η μείωση θα πρέπει να είναι μεγαλύτερη από 30%.
- Πολλές φορές, λανθασμένα πιστεύεται ότι ένα σταθερό πρόγραμμα βάδισης αρκεί, ωστόσο κάτι τέτοιο μπορεί όντως να επαρκεί για τα κάτω άκρα και τη σπονδυλική στήλη, ανάλογα την περίπτωση, αλλά δεν πρέπει να παραλείπονται ασκήσεις υπό αντίσταση για τα άνω άκρα.
Οστεοπόρωση, φυσικοθεραπεία και clinical Pilates
Βασικός στόχος είναι η βελτίωση της ισορροπίας και της λειτουργικότητας, με σκοπό την πρόληψη πτώσεων, συνεπώς και των καταγμάτων που μπορεί να προκύψουν από αυτές.
Ταυτόχρονα, πρέπει να στοχεύουμε στη βελτίωση της στάσης του σώματος, καθώς πρόκειται για άτομα που υιοθετούν χαρακτηριστικά λανθασμένα πρότυπα κίνησης και στάσης, λόγω της φύσης της νόσου, τα οποία πρέπει να αναχαιτιστούν με συγκεκριμένο και ασφαλή τρόπο. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η διακριτή θωρακική κύφωση, που καθιστά αναγκαία την κινητοποίηση του θώρακα προς έκταση, χωρίς όμως να ενδείκνυνται όλες οι ασκήσεις που πραγματοποιούν την έκταση αυτή.
Επιπλέον, χρειάζεται μηχανική φόρτιση των οστών, με απώτερο σκοπό την όσο το δυνατόν διατήρηση ή και αύξηση της εγκάρσιας διατομής τους, συνδυαστικά πάντα με ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης.
Τέλος, ο θεραπευτής θα πρέπει να γνωρίζει άριστα όλες τις πτυχές της νόσου, τις περιοχές του σώματος που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες, υπό την έννοια ότι μπορούν πολύ εύκολα να προκύψουν οστεοπορωτικά κατάγματα, αλλά και να μπορεί να τροποποιήσει και να προσαρμόσει το ασκησιολόγιο του ανάλογα το κάθε κλινικό περιστατικό. Ενδεικτικό παράδειγμα είναι η άσκηση των λοξών κοιλιακών, που πρέπει να πραγματοποιείται με τα πόδια σταθερά στο έδαφος, σε αντίθεση με αυτή που συμπλησιάζεται αγκώνας με γόνατο.
Ο φυσικοθεραπευτής οφείλει να είναι ο δημιουργός στο σχεδιασμό ασκήσεων που να φορτίζουν το σκελετικό σύστημα, με τέτοιο τρόπο που να διασφαλίζεται παράλληλα και η ασφάλεια του ασθενούς.
Γράφει η Ιωάννα Λυκουργία - PT., Pilates Instructor
